Od raportu WindEurope 2020 do strategicznych kierunków branży w 2025 roku
Łopaty turbin wiatrowych stały się symbolem zielonej transformacji energetycznej. Ich wyjątkowa lekkość, wytrzymałość i odporność na warunki atmosferyczne zawdzięczana jest zastosowaniu kompozytów – głównie włókien szklanych lub węglowych zatopionych w żywicach epoksydowych, poliestrowych i winyloestrowych. Niestety, te same właściwości sprawiają, że są trudne do recyklingu. W 2020 roku WindEurope, Cefic i EuCIA opublikowały raport „Accelerating Wind Turbine Blade Circularity”, w którym zarysowano wyzwania i strategie dla zamknięcia obiegu łopat turbin. W 2025 roku temat ten nabrał jeszcze większej wagi.
Skala wyzwania: 60 000 ton łopat rocznie
Już do 2023 roku w Europie miało zostać zdemontowanych około 14 000 łopat, a w 2025 roku – jak szacuje EuCIA – liczba ta przekroczy 60 000 ton odpadów rocznie. Choć łopaty to jedynie 10% całkowitego strumienia odpadów kompozytowych (główne źródła to budownictwo i transport), ich specyfika techniczna i gabaryty stanowią wyjątkowe wyzwanie dla systemów recyklingu.
Przełom w technologiach recyklingu
Dotychczas dominującą technologią była tzw. cementowa współobróbka (cement co-processing) – łopaty są rozdrabniane, a ich składniki spalane jako paliwo i dodatek mineralny w produkcji klinkieru. Choć metoda ta jest skalowalna, nie pozwala na odzyskanie włókien do dalszego wykorzystania w kompozytach.
Nowe technologie rozwijane w ramach projektów CIRCLE4WIN czy ZEBRA zmierzają do odzysku wartościowych komponentów:
- Piroliza termiczna i mikrofalowa – odzyskują włókna i surowce chemiczne z żywic.
- Solwoliza – umożliwia delikatniejsze oddzielenie włókien bez ich degradacji.
- Fragmentacja wysokim napięciem – pozwala odzyskać dłuższe i czystsze włókna.
- Recykling mechaniczny – niskokosztowy, ale ograniczony wartością odzyskanego materiału.
Zdolność przemysłu do skalowania tych metod i zapewnienia ich konkurencyjności kosztowej będzie kluczowa w najbliższych latach.
Głos regulacji: zakazy składowania i odpowiedzialność producenta
W 2025 roku coraz więcej państw UE, w tym Niemcy, Holandia i Finlandia, stosuje zakazy składowania kompozytów. Pojawiły się też dyskusje o wprowadzeniu rozszerzonej odpowiedzialności producenta (EPR) w sektorze turbin – rozwiązania znanego z branży fotowoltaicznej czy AGD.
Co istotne, Komisja Europejska rozważa włączenie łopat turbin do katalogu produktów objętych obowiązkiem recyklingu lub odbioru po zużyciu. Równocześnie branża – wspierana przez WindEurope i EuCIA – pracuje nad stworzeniem jednolitych wytycznych dla demontażu i odzysku łopat.
Design for Recycling: od projektu do odzysku
Kluczem do przyszłości są projektowane z myślą o recyklingu (DfR) łopaty:
- Nowe typy żywic termoplastycznych (np. z projektu ZEBRA) umożliwiają ich ponowne przetapianie.
- Kompozyty bio-oparte i żywice z biosurowców zmniejszają ślad węglowy.
- Integracja sensorów i cyfrowych paszportów materiałowych pozwala zarządzać cyklem życia materiału.
Przyszłość już trwa: Europa inwestuje w obieg zamknięty
W 2025 roku zorganizowano European Wind Blade Recycling Summit w Berlinie, a programy takie jak EuReCompintegrują środowiska naukowe, technologiczne i przemysłowe wokół idei recyklingu kompozytów. Równolegle rozwijane są linie demonstracyjne, które pokazują wykonalność odzysku materiałów na skalę przemysłową.
Warto dodać, że odzyskane włókna trafiają nie tylko z powrotem do branży energetycznej – znajdują zastosowanie m.in. w prefabrykacji betonowej, produkcji mebli miejskich czy ekranów akustycznych.
Wnioski dla Polski
Dla polskiego przemysłu kompozytowego i energetycznego to czas na zdecydowane kroki:
- Włączenie się w europejskie projekty badawcze i demonstracyjne.
- Tworzenie krajowych strategii recyklingu łopat przy udziale administracji i przemysłu.
- Rozwijanie infrastruktury recyklingowej, w tym ośrodków przetwarzania i projektowania materiałów cyrkularnych.
- Zachęcanie producentów do wdrażania zasad EPR oraz Design for Recycling.
- Budowanie lokalnych łańcuchów wartości wokół materiałów wtórnych.
Podsumowanie
Od 2020 roku świadomość i determinacja branży wiatrowej oraz kompozytowej w zakresie recyklingu łopat wzrosły znacząco. W 2025 jesteśmy u progu przełomu – gdzie innowacje technologiczne, regulacje i presja społeczna mogą wspólnie zamknąć obieg materiałowy turbin wiatrowych. To szansa na nowy impuls dla zrównoważonego rozwoju europejskiego i polskiego przemysłu kompozytowego.
Autor: Redakcja Kompozyty.net
Źródła: WindEurope, EuCIA, ETIPWind, CIRCLE4WIN, EuReComp, EC.europa.eu (2020–2025)